Samenlevingsvorm
Wat is jullie burgerlijke status?

Jullie burgerlijke status bepaalt jullie onderlinge juridische en vermogensrechtelijke verhouding. Zonder huwelijks- of partnerschapsvoorwaarden, geldt met ingang van 1 januari 2018 de beperkte gemeenschap. Is het huwelijk of het geregistreerd partnerschap aangegaan zonder voorwaarden voor 2018? In dat geval geldt er een algehele gemeenschap van goederen. Het huwelijksvermogensrecht bepaalt op welke wijze het vermogen bij scheiding wordt afgewikkeld.

Wonen jullie samen? In dat geval is doorgaans in de samenlevingsovereenkomst geregeld hoe het gezamenlijk vermogen verdeeld moet worden. Is er geen samenlevingsovereenkomst? In dat geval zullen jullie er, eventueel met begeleiding van een scheidingsprofessional, in onderling overleg uit moeten komen.

Kinderen
Hebben jullie minderjarige kinderen?

Op 18-jarige leeftijd zijn de kinderen volwassen. Tussen hun 18e en 21e levensjaar zijn de kinderen jongvolwassenen. In die periode hebben de ouders verlengde onderhoudsplicht. De afspraken daarover maken de ouders met het kind zelf en niet langer met elkaar.

Is het jongste kind ouder dan 18 jaar? Vul dan nee in, want in dat geval hoeft er geen ouderschapsplan opgesteld te worden.

1
Afspraken over de kinderen
Lukt het om in onderling overleg afspraken te maken over belangrijke onderwerpen als het hoofdverblijf, de verdeling van de ouderlijke taken, onderlinge informatie en afstemming, de omgang met de kinderen, etc.?
In het geval van minderjarige kinderen, dient er een ouderschapsplan opgesteld te worden. De begeleiding is inclusief de opstelling van het ouderschapsplan. Voor wie is het ouderschapsplan wettelijk verplicht?
  • gehuwde en geregistreerde ouders met of zonder gezamenlijk gezag
  • samenwonende ouders met gezamenlijk gezag
Het ouderschapsplan bevat in ieder geval de volgende afspraken:
  • hoe de zorg en opvoeding is geregeld,
  • hoe de omgang is geregeld,
  • hoe jullie elkaar informeren over belangrijke onderwerpen,
  • hoe jullie de kosten voor de opvoeding en verzorging hebben geregeld.
1
Kinderalimentatie
Lukt het om in onderling overleg afspraken maken over de kinderalimentatie?

In onderling overleg kunnen jullie de kinderalimentatie vaststellen. Er zijn richtlijnen voor de bepaling van de kinderalimentatie vastgelegd. Dit zijn de zo genoemde Tremanormen. Het is raadzaam om geen kinderalimentatie af te spreken die beduidend onder de norm liggen. Dit kan in juridische zin problemen geven.

Kinderalimentatie wordt middels de Tremanormen forfaitair vastgesteld. Als uitgangspunt dient het netto gezinsinkomen direct vóór de scheiding. Hoe de kosten voor de kinderen gedragen dienen te worden hangt af van jullie draagkracht ná de scheiding.

1
Partneralimentatie
Lukt het om in onderling overleg afspraken te maken over de eventuele partneralimentatie?

Wettelijk gezien kunnen jullie in onderling overleg de partneralimentatie zelf vaststellen. Dat geldt ook voor de duur van de partneralimentatie.

Er zijn richtlijnen voor de bepaling van de partneralimentatie opgesteld. In de zo genoemde Tremanormen is aangegeven op welke wijze de behoefte en de draagkracht berekend worden. Rechters hanteren dezelfde normen.

Wat betreft de duur van de partneralimentatie is deze met ingang van 2020 gesteld op een halfjaar per huwelijksjaar met een maximum van 5 jaar. Daarop gelden een drietal uitzonderingen.

  1. de partneralimentatie loopt door totdat het jongste kind 12 jaar is
  2. heeft het huwelijk 15 jaar of langer geduurd en is de alimentatiegerechtigde korter dan 10 jaar van de AOW leeftijd verwijder? In dat geval loopt de partneralimentatie door tot de AOW leeftijd van de alimentatiegerechtigde
  3. heeft het huwelijk 15 jaar of langer geduurd en is de alimentatiegerechtigde langer dan 10 jaar van de AOW leeftijd verwijder? En is de alimentatiegerechtigde geboren op 1 januari 1970 of daarvóór? In dat geval bedraagt de maximale duur van de partneralimentatie 10 jaar
Voor meer informatie over partneralimentatie klik hier.
1
Verdeling roerende zaken
Komen jullie er in onderling overleg uit wat betreft de verdeling van de roerende goederen (inboedel, auto, etc.)?

Hoe de roerende zaken verdeeld dienen te worden hangt af van het gegeven of en zo ja welke huwelijks- of partnerschapsvoorwaarden er zijn gemaakt. Bij samenleving is dat doorgaans in de samenlevingsovereenkomst geregeld.

De meeste stellen komen in onderling overleg wel uit de verdeling van de roerende zaken. Wanneer er zeer waardevolle zaken te verdelen zijn, moet er rekening met overbedeling gehouden worden. Dit om het risico van heffing van schenkbelasting te voorkomen.

1
Verdeling financiële producten
Kunnen jullie het eens worden over de verdeling van financiële producten zoals bankrekeningen, spaar- en beleggingsrekeningen, aandelenportefeuille, leningen, (levens) verzekeringen, lijfrente, etc.?

Hoe de financiële producten verdeeld dienen te worden hangt af van het gegeven of en zo ja welke huwelijks- of partnerschapsvoorwaarden er zijn gemaakt. Bij samenleving is dat doorgaans in de samenlevingsovereenkomst geregeld. Aan de verdeling van financiële producten kunnen fiscale gevolgen verbonden zijn. Daarmee moet bij de aangifte in het jaar van de scheiding rekening gehouden worden. Zijn er lijfrentes of andere toekomstvoorzieningen zoals bij voorbeeld een goudenhanddruk, of levensloopregeling dan dient er zeker met de fiscale gevolgen rekening gehouden te worden.

In het geval dat een van jullie ondernemer (eenmanszaak, VOF, maatschap, of ZZP) of directeur grootaandeelhouder (DGA) is, dient er sowieso fiscaal gezien met eventuele oudedagsvoorzieningen rekening gehouden te worden. De ondernemer heeft vaak zelf geen weet van het bestaan van dergelijke voorzieningen. Dat geldt al helemaal voor de partner van de ondernemer.

1
De woning
Hebben jullie een huur- of een koopwoning?

Doorgaans blijft een van jullie beiden in de huidige woning wonen. Of dit mogelijk is hangt af van het beschikbare vermogen of het inkomen na scheiding. Wonen jullie in een huurwoning? In dat geval is eenvoudig te bepalen wat de mogelijkheden zijn voor degene die in de huidige woning wil blijven wonen. Met een eigen woning kan dat een stuk ingewikkelder zijn.

De gezamenlijke eigenwoning
Kunnen jullie het eens worden over wie er in de woning kan blijven wonen, of dat de woning verkocht zal worden?

In juridische zin heeft degene op wiens naam de woning staat het recht om, wanneer dit financieel haalbaar is, in de woning te blijven wonen. Dit hangt ook af van het gegeven, of en zo ja welke huwelijks- of partnerschapsvoorwaarden er zijn gemaakt. Ook wanneer de woning aan een van beiden toebehoort, neemt dat niet weg dat de ander mogelijk wel aanspraak op verrekening, of vergoeding van (een gedeelte) van de overwaarde kan maken. Staat de woning onder water? In dat geval deelt de ander mogelijk mee in de onderwaarde van de woning.

Staat de woning op beider naam? In dat geval is bepalend voor wie er in de woning kan blijven wonen of dat financieel haalbaar is. Ook hier zal rekening gehouden moeten worden met de over- of onderwaarde van de woning.

In het geval van huwelijk of geregistreerd partnerschap zal er waar het gaat om de financiële haalbaarheid door de geldverstrekker ook rekening gehouden worden met de eventueel te ontvangen, of te betalen partneralimentatie. In alle gevallen laat de geldgever de eventuele kinderalimentatie buiten beschouwing.

1
De gezamenlijke huurwoning
Kunnen jullie het eens worden over wie er in de woning kan blijven wonen?

Wie er in de woning kan blijven wonen, is een zaak die jullie onderling regelen. Veelal is bepalend voor wie van beiden dat financieel haalbaar is. Daarbij dient rekening gehouden te worden met de eventuele partneralimentatie in het geval van huwelijk of geregistreerd partnerschap. Ook is van belang wat voor ieder van jullie de kansen op de woningmarkt zijn.

1
Besteedbaar inkomen na de scheiding
Weten jullie wat jullie netto besteedbare inkomen wordt na de scheiding, rekening houdend met de eventuele toeslagen en de nieuwe woonlasten?

Weten waar je aan toe bent. Wat wordt mijn netto besteedbaar inkomen na de scheiding? Dit is het netto inkomen inclusief toeslagen en, voor zover van toepassing, de kinderbijslag na aftrek van de woonlasten en de premie voor de zorgverzekering.

Pensioen
Weten jullie wat jullie willen doen met de verdeling van jullie pensioen? Willen jullie verevenen, conversie, verrekenen, een andere percentage dan 50/50, of houden jullie ieder je eigen pensioen?

Met de huidige wettelijke regeling "verevenen" wordt bedoeld dat jullie over en weer recht hebben op de helft van het tijdens huwelijk/partnerschap opgebouwde pensioen.

Door een "afwijkend percentage" kunnen jullie ook uitgaan van een andere dan 50/50 verdeling om de verevening op basis van jullie specifieke omstandigheden (leeftijdsverschillen, andere oudedagsvoorzieningen, verschil in vermogen) te optimaliseren.

Met "conversie" wordt bedoeld dat de helft van de opbouw over en weer wordt omgezet in een zelfstandig recht voor beiden. Bij conversie wordt daarin ook het eventuele bijzondere partnerpensioen meegenomen. Na conversie zijn jullie niet meer van elkaars pensioendatum afhankelijk. Het zelfstandige pensioen gaat in op de eigen pensioenleeftijd. Ook de wettelijke keuze mogelijkheden gelden zoals eerder of later met pensioen, of eerst een hoger en daarna een later pensioen behoren tot de mogelijkheden.

Met "afzien" wordt bedoeld dat ieder zijn eigen pensioen houdt. In dat geval kan de fiscus het afzien van verevening zien als schenking, met een naheffing van schenkbelasting tot gevolg.

Belastingaangifte na de scheiding
Weten jullie hoe jullie de belastingaangifte moeten doen over het jaar dat jullie uit elkaar gaan?

De belastingaangifte in het jaar van scheiding of uit elkaar gaan is, afhankelijk van jullie persoonlijke situatie, een lastig verhaal. Gebleken is dat vooral stellen met een gezamenlijke eigenwoning de aangifte, in meer dan de helft van de gevallen, verkeerd invullen. Dit is naar voren gekomen op grond van een door de belastingdienst uitgevoerde steekproef onder 2000 gescheiden stellen. Wat ook vaak mis gaat zijn de toeslagen. Reden waarom de belastingdienst vorig jaar de campagne "voor wie verder wil, maar niet samen" is gestart. De belastingdienst adviseert om in geval van twijfel een deskundige te raadplegen.

Ondernemer
Is een van jullie zelfstandig ondernemer, ZZP’er, of directeur grootaandeelhouder (DGA)?

Wel of geen ondernemer, heeft gevolgen voor de vaststelling van het inkomen van de ondernemer in relatie tot de kinder- en eventuele partneralimentatie. Wanneer de onderneming in de gemeenschap valt, speelt ook de waardebepaling van de onderneming bij de vermogensverdeling een rol.

Kortom: bij uit elkaar gaan of scheiden is de onderneming een complicerende factor. Het maakt daarbij niet uit af het gaat om een eenmanszaak, een VOF, een man/vrouw firma, of besloten vennootschap. Dit geldt ook in het geval dat het ondernemingsvermogen op grond van huwelijks- of partnerschapsvoorwaarden is uitgesloten.